Zmarł Ercole Spada. To on narysował sedana, którego doskonale znasz

Urodzony w 1937 r. pod Mediolanem jako syn inżyniera w fabryce tkanin, Ercole Spada należał do jednego pokolenia z Giorgietto Giugiaro, Marcello Gandinim i Leonardo Fioravantim, dzięki któremu włoski design trząsł całym światowym przemysłem motoryzacyjnym. Za sprawą wychowania przez wielkich mistrzów pokroju Bertone, Pininfariny i Zagato oraz sprzyjających okoliczności gospodarczych, projektanci ci weszli na sam szczyt doskonałości wzornictwa samochodowego już w nieprawdopodobnie młodym wieku.

Spada być może największe dzieło swojego życia (a na pewno najcenniejsze - każdy z 19 wyprodukowanych egzemplarzy jest dziś warty blisko 3 miliony dolarów) ukończył w wieku zaledwie 23 lat jako ledwo drugi projekt w swojej karierze.

Jak wielu chłopców w jego czasach, wyrastał w fascynacji samochodami i spędzał każdą wolną chwilę na ich rysowaniu. Zgodnie z oczekiwaniami ojca ukończył studia inżynieryjne w Mediolanie, ale wykształcenie to postarał się połączyć ze swoją pasją. Po zakończeniu edukacji wysłał listy do działających po sąsiedzku Abartha, Alfy Romeo i Zagato.

Odpowiedziała ta trzecia firma - wówczas jeden z najbardziej uznanych na świecie twórców karoserii dla samochodów wyścigowych. Prowadzący ją wtedy syn założyciela Elio Zagato zadał mu na rozmowie kwalifikacyjnej tylko dwa pytania: czy umie rysować projekty samochodów w skali 1:1 i czy skończył studia. Po uzyskaniu twierdzących odpowiedzi na obydwa wskazał mu jego nowe biurko.

O ile jego pierwszy projekt Spady, wykonany dla umierającej już wtedy brytyjskiej firmy Bristol przeszedł bez większego echa, drugi - omawiany dwa akapity wyżej Aston Martin DB4 GT Zagato - po premierze na targach samochodowych w Londynie w 1960 r. z miejsca awansował go do światowej czołówki stylistów.

Wymowne, że w gruncie rzeczy był to projekt bardzo prosty i podporządkowany funkcji. W porównaniu do standardowego, drogowego Astona Martina DB4, którego nadwozie zaprojektował starszy kolega Spady Federico Formenti w nieodległej Carrozzeria Touring, wyczynowy odpowiednik powstały u Zagato wyzbyty był wszelkich ozdób dyktowanych ówczesnymi trendami, jak chromowany grill czy wystające ogony wieńczące tył.

Z tych założeń wynikł projekt wydajny w wyścigach, ale również o wybitnej, ponadczasowej estetyce, tak wysoko ocenianej po dziś dzień. To właśnie taka filozofia pracy Spady, którą on sam nazywał "funkcjonalną elegancją", charakteryzowała jego dzieła aż do ostatniego z nich, które powstało jeszcze w 2008 r.

Jego znakiem rozpoznawczym był uwieczniony zresztą już w nazwie tego ostatniego projektu, które Ercole Spada tworzył już po siedemdziesiątce ze swoim synem Paolo (również uznanym projektantem dla wielu czołowych producentów oraz wykładowcą designu samochodowego) oraz polskim projektantem Wojtkiem Sokołowskim, ostro ścięty, skrócony tył "coda tronca".

To właśnie ten element zawarł w podsumowującym jego karierę projekcie Spada Codatronca TS. Droga do jego powstania rozpoczęła się już w pierwszym roku prac Spady 48 lat wcześniej. Wykorzystując swoje inżynieryjne wykształcenie oraz wiedzę o przeprowadzanych w latach 30. eksperymentach szwajcarskiego specjalisty z dziedziny aerodynamiki Wunibalda Kamma (w wyniku którego powstał prototypowy BMW 328 z 1940 r.), doszedł do własnej interpretacji tak zwanego "ogona Kamma", który wygląda jakby w pewnym miejscu (niedaleko za tylną osią) ostatnia część nadwozia została po prostu odcięta jednym, prostym ruchem z wykorzystaniem gigantycznego noża.

Jak miały dowieść rozwijające te założenia w kolejnych latach projekty Alfy Romeo Giulietty SZ, następnie SZ2, 2600 SZ, aż w końcu najbardziej znanych Giulii TZ i TZ2, nieoczywisty pomysł Spady przyczynił się do zwiększenia prędkości maksymalnych wyczynowych wozów, jak również stabilności przy takich prędkościach - przez co z czasem stał się domyślny na najsłynniejszych wyścigach po obydwu stronach Oceanu, gdzie inspirowali się nim zarówno Porsche, jak i Shelby.

Podobnie jak jego koledzy z branży, młody Spada był niezwykle płodnym projektantem: żył samochodami dzień i noc, nieustannie rysując i modelując prototypy. Na przestrzeni 10 lat pracy w Zagato stworzył dla tej pracowni 30 funkcjonujących samochodów, a w międzyczasie zdążył jeszcze zbudować swoją autorską inicjatywę nowoczesnego buggy na bazie Fiata 500 o nazwie Zanzara (wł. komar).

O ile z braku funduszy projekt ten zakończył żywot na jednym prototypie, dał on wielce doświadczonemu już w młodym wieku Spadzie uzasadniony apetyt na wypłynięcie na szersze wody i podbicie świata. W 1970 r. przeszedł do konkurencyjnego studia Carrozzeria Ghia, które już wtedy było własnością Forda, co otworzyło mu drzwi do zaprojektowania propozycji następcy Forda GT40 o nazwie GT70 oraz odważnej interpretacji Mustanga.

Nim ta została pokazana światu, Spada przeniósł się już do Niemiec. Po krótkim i nieudanym pobycie w Audi przeniósł się do BMW, gdzie objął pozycję głównego szefa designu, zwolnioną przez przechodzącego na emeryturę innego giganta designu, Francuza Paula Bracqa.

Podczas trwającego kilka lat (do 1983 r.) pobytu w Monachium pod wodzą Spady zaprojektowano dwa modele, które na dekady zdefiniowały styl BMW, dla wielu po dziś dzień pozostającym tym najdoskonalszym i jedynym słusznym. Wyznaczyły go seria 7 generacji E32 (z lat 1986 - 1994) oraz seria 5 generacji E34 (produkcja w latach 1988 - 1996).

Spada odszedł z BMW na rzecz intratnej posady w bliższym mu geograficznie i sentymentalnie Turynie, gdzie koncern Fiata powołał do życia własne, bardzo nowoczesne w założeniach biuro projektowe I.De.A. Institute. W nim Spada (wspólnie między innymi z kolejnym polskim projektantem, zmarłym niestety w 2024 r. Justynem Norkiem) zaprojektował wiele doskonale z polskich ulic włoskich hitów z okresu lat 80. i 90: Fiaty Tipo i Temprę, Lancię Dedrę i Kappę oraz Alfę Romeo 155.

Pozostające oficjalnie niezależne od turyńskiego koncernu studio oferowało swoje usługi również innym producentom samochodów - stąd się wziął wkład Spady w takie projekty jak wczesny SUV Nissana o nazwie Terrano, małe autko miejskie Daihatsu Move, czy budżetowe coupe Mazda MX-3.

Na koniec swojej kariery w latach 90. powrócił po latach do Zagato, po czym wspierał w pracy robiącego już wtedy robiącego karierę w światowym designie syna. Paolo Spada jest jednym z wielkiej liczby działających dziś na całym świecie projektantów, których inspirował jego dorobek - mimo, że jako człowiek nigdy nie był postacią szerzej znaną. Stronił od uroczystości z oficjelami, czy nawet targów samochodowych, zamiast tego preferując zacisze własnej pracowni. Działał w niej niemal do końca swoich dni.